Haşhaş bitkisi, çiçekli bitkilerden gelincikgiller familyasındaki Papaver cinsini oluşturan bir bitkidir. İngilizce kelime anlamı Poppy olup, bilimsel adı Papaver somniferum’dır. Haşhaş uyuşturucu ve sakinleştirici etkiye sahip olan bir bitkidir ve ülkemizde en çok Afyonkarahisar’da yetiştirilir. Mor veya beyaz çiçekli, küçük bir elma büyüklüğünde meyve veren bir bitkidir.
Çiçekleri solup döküldüğünde, göbek kısmı büyür ve meyve ortaya çıkar. Bitkinin kapsüllerinden akan beyaz bitki özü bir gün sonra koyulaşır ve yapışkan bir hale gelir. Bu yapışkan sıvıya “Afyon” adı verilir. İçeriğinde Morfin, Papaverin, Narkotin, Kodein ve Tebain gibi maddeler barındırır. Haşhaş ekimi ve hasadı gibi faaliyetler, sıkı devlet kontrolü altındadır ve belirli alanlarda yetiştirilmesine izin verilmektedir. Tıp alanında morfin yapımında bu bitki kullanılmaktadır.
Haşhaşın tohumu, yaprakları ve tohumundan elde edilen yağı pek çok yerde kullanılmaktadır.
Haşhaş Çeşitleri ve Kullanımları
Haşhaşın tohumları sarı, beyaz, mavi, çiğ kahve, gri ve pembe renklerde olmaktadır. Toplamda 40 çeşidi bulunan haşhaş ülkemizde en çok sarı, beyaz ve mavi renklerde üretilmektedir. Siyah haşhaş kalp ve damar hastalıklarında kullanılır. Damar tıkanıklığını gidererek kalp krizi riskini azaltır. Sarı haşhaşta ise öksürüğü geçiren ve ağrı kesici özellikleri olan maddeler bulunmaktadır.
Haşhaşın Faydaları Nelerdir?
Haşhaş bitkisi, özellikle diş hekimleri tarafından bazı merhemlerin içeriğinde tıbbi amaçlı olarak kullanılır. Bu tür merhemlerin ağrı kesici özelliği mevcuttur. Bu bitkinin zar kısmından elde edilen Morfin, bilinen en etkili ağrı kesiciler arasındadır. Uzman gözetimi altında veya tıbbi gerekliliklerde bazı ağrılı durumların giderilmesinde morfin kullanılmaktadır. Tohumu oldukça yağlıdır ve diğer yağlar ile kıyaslandığında kolesterol oranı çok düşüktür. Aynı zamanda haşhaş yağı mesane iltihabına da çok iyi gelir. Ciltte masaj yağı olarak kullanıldığında, cildi besler, canlı ve sağlıklı bir görünüme kavuşmasını sağlar. Haşhaştohumlarından elde edilen yağ; saç bakımında da kullanılmaktadır. Saçların kolay ve hızlı uzamasına neden olur. Çok iyi bir çinko kaynağıdır ve mineral sayesinde hücreleri yeniler ve yeni hücrelerin oluşmasını sağlayan proteinlerin üremesine destek verir.
Haşhaşın faydaları arasında kalp hastalıklarına karşı etkisi de sayılır. Linoleik asit bakımından zengindir. Lineolik asit F vitamini olarak da bilinir ve Omega-3 olarak kabul edilir. Diğer Omega-3 çeşitlerinin de öncüsüdür. Omega-3 ise kalp ve damar sağlığı için oldukça faydalı bileşiklerdendir.
Kabızlık problemine karşı da haşhaş oldukça faydalıdır. Haşhaşın faydaları arasında kemik sağlığına sunduğu katkıda önemlidir. İçeriğindeki manganez kemik sağlığı açısından önemlidir. Ayrıca çok iyi bir kalsiyum ve kolajen kaynağı olduğundan eklem ve kemik hastalıklarına karşı iyi gelmektedir.
İçerdiği demir ve bakır hem dolaşım sistemine hem de beyin sağlığına önemli katkılar sunmaktadır.
Haşhaş Beslenmede Nasıl Kullanılır?
Haşhaşın kullanım alanları da beslenmede önemli yer tutar. Besleyici özelliğinden ötürü haşhaş ezmesi ekmek üzerine sürülerek yenilebilir, uzun süre tok kalmayı sağlar. Haşhaşın posasını yani ezmesini; reçel, marmelat ya da pekmez gibi ürünlerle karıştırarak tükettiğinizde, vücuda zindelik ve enerji verir. Haşhaş meyvelerinin kurusu çay olarak içilebilir ve bu çayla gargara yapılabilir. Ayrıca tatlı, pasta ve ekmeklerde kullanılmaktadır.
