Veganlık giderek yaygınlaşıyor ama buna rağmen, bu yaşam biçiminin ne içerdiğini ve vegan diyetinde ne yiyip yiyemeyeceğinizi merak ediyor olabilirsiniz.
“Vegan” terimi, 1944 yılında Vegan Topluluğu’nu oluşturmak için İngiltere’deki Leicester Vejetaryen Derneği’nden ayrılan küçük bir vejeteryan grubu tarafından ortaya atıldı. Vejeteryanlar gibi etten kaçınmanın yanı sıra süt, yumurta veya diğer hayvansal ürünleri tüketmemeyi seçtiler. Bu terim, vejeteryanın ilk ve son kısımlarını (İngilizcedeki karşılığının) bir araya getirerek oluşturuldu. Veganizm, şu anda, tüm hayvan sömürüsü ve zulümlerini yiyecek, giysi veya başka herhangi bir şeyden yapılmasına karşı çıkmaya çalışan bir yaşam biçimi olarak tanımlanmaktadır.
Veganlığı benimseyen insanlar nelerden kaçınıyor?
Veganlık, hayvansal bazlı hiçbir içeriği kullanmamayı kapsıyor ve buna sadece besinlerde değil, gıda, giyim, spor, temizlik, kozmetik gibi alanlarda da sürdürmek amaçlanır. Vegan beslenme, veganlığın en kilit noktalarından biridir anca bununla sınırlı değildir. Örneğin vegan olmayı benimsemiş bir insan, hayvan deneyi yapmayan markaları tercih eder, deri kyafetler giymez ve günlük hayatında bu gibi ürünleri kullanmaz. Veganlık, hayvan hakları ile ilgili bir konu. Bununla birlikte birçok alanda da karşımıza çıkıyor örneğin etik, sağlık ve çevre.
Etik
Etik veganlar, tüm canlıların yaşama ve özgürlük hakkına sahip olduğuna şiddetle inanır. Bu nedenle, bilinçli bir varlığın yaşamını, sadece etini tüketmek, sütünü içmek veya derisini giymek – özellikle alternatifler mevcutken – sona erdirmeye karşı çıkıyorlar. Etik veganlar, modern tarım uygulamalarının bir sonucu olarak hayvanların yaşayabilecekleri psikolojik ve fiziksel strese de karşıdırlar.
Örneğin, etik veganlar, birçok hayvanın yaşadığı ve nadiren çıkabildikleri (o da sadece kesilmeye giderken) kafeslere şiddetle karşı çıkıyorlar. Etik veganlar, itirazlarını protesto ederek, farkındalığı artırarak ve hayvan tarımı içermeyen ürünleri seçerek gösteriyorlar.
Sağlık
Bazı insanlar, potansiyel sağlık etkileri için veganlığı seçiyorlar. Örneğin, bitki bazlı diyetler, kalp hastalığı, tip 2 diyabet, kanser ve erken ölüm riskinizi azaltabilir. Hayvansal ürün alımınızı düşürmek de aynı şekilde Alzheimer’a yakalanma ve kalp hastalığı geçirme riskinizi azaltabilir. Bazıları, modern hayvan tarımında kullanılan antibiyotiklere ve hormonlara bağlı yan etkileri önlemek için de veganlığı seçer.
Çevre
İnsanlar, hayvan tarımının çevresel etkileri nedeniyle hayvansal ürünlerden uzak durmayı da seçebilirler. Bir 2010 Birleşmiş Milletler (BM) raporunda, bu ürünlerin genellikle daha fazla kaynak gerektirdiğini ve daha fazla sera gazı emisyonuna neden olduğunu savundu. Örneğin, hayvansal tarım, küresel azot oksit emisyonlarının % 65’ine, metan emisyonlarının % 35-40’ına ve % 9’luk karbondioksit emisyonuna katkıda bulunuyor. Bu kimyasallar iklim değişikliğine yol açanüç ana sera gazı olarak kabul edilir.
Kaçınılan besinler
Veganlar, hayvansal kaynaklı tüm yiyeceklerden kaçınırlar. Bunlar şunları içerir: et, tavuk, balık, kabuklu deniz ürünü, yumurta ve bal. Bu içerikleri içeren yiyecekler arasında bazı bira ve şarap türleri, lokumlar, kahvaltı gevrekleri,şekerler ve sakız bulunur.
Neler yenilebilir?
Hayvansal ürünlerden kaçınmak sizi yalnızca sebzeler ve tofu yemeye zorlamaz. Aslında, birçok yemek zaten vegandır veya kolayca ayarlanabilir. Bazı örnekler arasında fasulye dürümü, vejeteryan burgerleri, domatesli pizzalar, tatlılar, salsa ve cipsler, humus,sandviçler ve makarna yemekleri sayılabilir.
Bu süreç çok da zor olmayabilir
Ek olarak, veganlar, çok çeşitli meyve ve sebzelerin yanı sıra, çeşitli kepekli tahılları tüketme eğilimindedir. Veganlar, hayvansal ürünlerden etik, sağlık veya çevresel sebeplerden kaçınan bireylerdir – veya üçünün bir birleşimidir. Bunun yerine meyveler, sebzeler, kepekli tahıllar, baklagiller, fındık, susam ve bu yiyeceklerden üretilen ürünler dahil olmak üzere çeşitli bitki bazlı besinleri tüketirler. Bu yeme alışkanlığına zaten sahipseniz, veganlığa geçiş düşündüğünüzden daha kolay olabilir. Ancak, vücudunuzun ihtiyaç duyduğu tüm besinleri aldığınızdan emin olmak için ek takviyeleri de düşünebilirsiniz.
