Yapımında hayvanlardan elde edilen malzemeler kullanılan giyim ürünlerini ve aksesuarları kullanmak yanlıştır.
Örneğin şunları kullanmamalıyız:
- Tüyler (kuş tüyü, vs.),
- Hayvansal ipler (angora, kaşmir, tiftik, ipek, yün, alpaka, keçe vs.),
- Hayvan teni (kürk, deri, nubuk, süet, vs.),
- hayvansal malzemelerle yapılmış ve hayvansal yapıştırıcılarla yapıştırılmış ayakkabı ve çantalar,
- diğer hayvan kısımları (inci, midye ve istiridye kabukları, kemik ve boynuzlardan yapılan düğmeler gibi)
Hayvanların etlerini kullanmakla hayvanların süt ve yumurtalarını kullanmak arasında ahlaki anlamda hiçbir fark bulunmadığı gibi, kürk giymekle de yün ve deri gibi hayvanlardan elde edilen giyim malzemelerini kullanmak arasında ahlaki olarak hiçbir fark yoktur.
Neleri giymemizde sakınca bulunmaz?
Üzerimize giyeceğimiz kıyafetler ve kullanacağımız aksesuarlar için oldukça kullanışlı ve düşük maliyetli bitkisel ve sentetik malzemeler mevcuttur. Örneğin:
- Pamuk,
- Akrilik,
- Kenevir,
- Keten,
- Polar,
- Hint Keneviri,
- Mikrofiber,
- Bambu,
- Naylon,
- Elastan (spandex)
- Poliüretan,
- Polyester,
- Rayon (suni ipek),
- Saten,
- Süedet (suni süet)
Peki bir kıyafetin hayvansal kumaş içerip içermediğini nasıl öğreneceğim?
Aslında çok basit: Etiketine bakarak. Tüm giyim ürünlerinin arkasında veya içinde ürünün üretiminde kullanılan malzemelerin listelendiği bir etiket/kulakçık bulunur. Bu listeyi okuyarak ürünün hangi kumaşları içerdiğini öğrenebilirsiniz. Örneğin yandaki görseldeki kıyafetin %95 pamuk, %5 Elasten (sentetik bir kumaş) olduğunu görüyoruz. Yukarıda sıklıkla karşılaşacağınız vegan kumaşların bir listesini verdik. Eğer burada yer almayan bir kumaşla karşılaşırsanız bu kumaşın vegan olup olmadığını anlamak için internette bir arama yapmak işinize yarayabilir. Başka bir seçenek de Çalışan Vegan Facebook grubundaki diğer veganlara sormak olacaktır, size yardımcı olmaktan memnuniyet duyarlar.
Ayakkabı ve çantalarla ilgili bir not:
Ayakkabılarda ve bazı çantalarda yapıştırıcı olarak hayvan bedenlerinden elde edilen malzemeler kullanılabiliyor ve bunu etiket okuyarak öğrenme şansımız her zaman olmayabiliyor. Bazı ayakkabı üreticilerinin vegan serileri var ve bu serileri rahatlıkla kullanabiliriz. Fakat seçeneklerimiz bu serilerle sınırlı değil. Bir ayakkabıyı ya da çantayı satın almadan önce üretici firmasıyla iletişime geçebilir ve yapıştırıcı malzemenin hayvansal mı yoksa sentetik mi olduğu konusunda bilgi edinebiliriz. İngilizce bir site olan Vegan8, spor ayakkabı modelleriyle ilgili ayrıntılı bir liste sunuyor. Başka bir seçenek de daha önce diğer veganların bu konuda yaptığı araştırmaların sonuçlarından yararlanmak için Çalışan Vegan‘da paylaşılan seçeneklere göz atmaktır, yine de unutmamak gerekir ki ayakkabı modelleri yıldan yıla değiştikçe üretim yerleri ve yöntemleri de değişim gösterebilmektedir. Bu sebeple güncel olmayan bilgileri teyit etmeden doğru kabul etmemek, mümkün olduğu müddetçe üretici firmaya bu konuda mail atmak veya aramak gerekir.
Önceden satın almış olduğum hayvansal malzemelerden üretilmiş giysileri kullanmam doğru olur mu?
Dolabımızda asılı duran yün kazağı ya da çekmecemizde bekleyen deri kemeri yarın da kullanmaya devam etmenin, ya da buzlukta donmuş olarak duran hayvan bedeni parçalarını yemenin ve geçen gün satın aldığınız dolaptaki sütü içmenin hayvanların haklarını nasıl ihlal ettiğini anlamak ilk bakışta zor olabilir.
Oysa herhangi bir biçimde ya da miktarda kullandığımız bir hayvansal ürünle verdiğimiz mesaj, o ürünün geldiği hayvanı kendi malımız ve kaynağımız olarak gördüğümüz mesajıdır. Bu mesajı hem kendimize hem de çevremize veririz. Oysa hayvanların başına gelen her şeyin ilk kaynağı bu mesajdır.
Bugünden önce hayvanlarla ilgili kafamız karışıktı ve ahlaki değerlerimize uygun olan davranışın ne olduğunu kestiremiyorduk. Bu yüzden de sanki birer malmış gibi para karşılığı bu hayvan bedeni parçalarını aldık. Fakat bu hatayı bir kez yapmış olmamız, bu hatanın sonuçlarından yararlanmaya devam etmemizde hiçbir problem olmadığı anlamına gelmiyor. Onları satın almamız yanlıştı, bugün kullanmamız da yanlış.
Peki ya ikinci el ürünler?
Bazen yeni vegan olan kişilerin kafası ikinci el ürünler hakkında karışır ve bu ürünleri satın almanın kabul edilebilir olduğunu düşünürler. Oysa bir hayvan bedenini “birinci el” olarak satın almakla “ikinci el” satın almak arasında bir fark yoktur, her ikisinde de davranışımız hayvan bedenlerinin ve beden çıktılarının birer ekonomik metadan başka bir şey olmadığı düşüncesini yansıtır. Vegan olmak, hayvanların insan kullanımı için var olan birer nesne olmadıkları gerçeğini benimsemeyi gerektirir. Hayvan bedenlerini ikinci el mağazalarında ya da takas pazarlarında değiş tokuş etmek ahlaki olarak yanlıştır.
Bir düşünün. İster bu sabah satın almış olun ister yıllar önce, ister mağazadan almış olun ister ikinci el dükkanından, onun ölmüş bedenini üzerinize giymek, onun sömürülmesiyle elde edilmiş sütü içmek doğru olur muydu?
Sokağımızda trafik kazası sonucu ölmüş olan kedilerin bedenlerine ne yapıyoruz? Onları “ziyan olmadan kullanılması gereken” birer eşya olarak mı görüyoruz? İnekleri, koyunları, balıkları, tavukları ve diğer hayvanları farklı görmemize sebep olan türcülükten kurtulmamız gerekmez mi?
