Vegan olmak hakkında doğru bilinen yanlışlar köşemizde tüm bu yanlış anlaşılmalara yer vererek, ön yargı ve edinilen yanlış bilgileri en aza indirgemeyi umuyoruz
Hızlı tüketimin doğaya getirdiği zararları aza indirgemek ve insanlarda bilinç yaratmak adına yepyeni bir beslenme tarzı belirleyen veganlar, aslında toplum tarafından oldukça ön yargılı tavırlara ve yanlış anlaşılmalara maruz kalabiliyor.
1. Veganlar sadece salata yer
Hayvansal ürün tüketmedikleri için veganların başka bir seçeneği olmadığını düşünerek çoğu insan veganların yalnızca salata tükettiğini düşünüyor. Elbette, veganlar herkes gibi salata da yiyor. Ancak sürekli salata yemek, onlar için bir mecburiyet değil. Eğer sürekli salata yiyen vegan bir kişi gördüyseniz; sürekli salata yiyen, ancak vegan beslenmeyen bir kişiye rastlamanız da aslında pek olasılık dışı değil. Burada belirleyici olan tek şey, kişinin ne yemekten hoşlandığı. Çünkü aslında sanıldığının aksine, veganlar et ve süt ürünlerini tüketmedikleri için normalden daha yaratıcı davranarak, birçok farklı çeşit tarif ortaya çıkarabiliyorlar. Vegan tarifler de normal tarifler gibi bazen fazla kalorili, bazen düşük kalorili olabiliyor. Uzun süre istekli bir şekilde vegan kalabilen birçok insan, aslında birbirinden farklı, lezzetli tarifler deniyor ve bundan oldukça keyif alabiliyor.
2. Veganlar yeterli kalsiyum alamaz
Vegan olmak hakkında doğru bilinen yanlışlar içerisinde, yıllardır öğretilegelmiş bir bilgi olarak, kalsiyumun daha çok süt ve süt ürünlerinde yer aldığı düşüncesi vardır. Chia ve susam tohumları, fasulye ve mercimeğin her türü, kara ve normal lahana, ıspanak, badem ve kuruyemişler, turp, hardal, soya fasulyesi ve soya sütü, badem sütü, tofu, incir ve daha buna benzer sayılabilecek birçok bitkisel üründe kalsiyum bulunur. Hatta bir çoğunda süt ürünlerinden bile fazla kalsiyum bulunduğundan, dengeli beslenebilen veganlar kalsiyumdan mahrum kalmaz.
3. Veganlar B12 eksikliği yaşar
‘Anne ben vegan oldum’ dediğinizde, annenizin endişeleneceği ilk madde, aslında yaşamımız için en temel olan vitaminin, yani B12’nin eksikliği ile ilgili olacaktır. Halk arasında bilinen ve aslında çoğu zaman doktorlar tarafından da önerilen hayvansal ürünler, B12 eksikliği için yardımcıdır. Bu konudaki endişe ne kadar gerçekçi ve doğru olsa da, bunun tek seçenek olduğunu söylemek yanlış olur. Çünkü doğaya baktığınızda, aslında B12 ihtiyacını tüm canlılar duyuyor ve otçul beslenen canlılar bir şekilde bu ihtiyaçlarını bitkilerden karşılıyor. Bu durumda, insan bünyesine uygun, bitkisel beslenenler için de uygun seçenekler mevcut olduğunu söyleyebiliriz. Kahvaltılık tahıllar yiyerek, bitkisel sütler tüketerek, beslenme (nooch) mayasını yemeklerle karıştırarak, asya mutfağına özgü marketlerde bulunabilecek ‘nori’ ismindeki deniz yosunlarını tüketerek ve koyu renkli şitaki mantarını tarifler içerisinde daha fazla bulundurarak veganlar da B12 ihtiyacını karşılayabilir. Bunların hiçbirisine ulaşamıyor veya tüketmeyi tercih etmiyorlarsa, mutlaka sağlık kontrolünden geçerek, bünyelerine uygun miktarda günlük B12 takviyesi almaları gerekir. Dikkatli ve yeterli beslenmek, herkes için olduğu gibi veganlar için de oldukça büyük önem taşımaktadır. Bu yüzden de bu madde, vegan olmak hakkında doğru bilinen yanlışlar içerisinde, aslında kısmen doğru biliniyor ve veganların oldukça dikkatli olup bahsettiğimiz besinlere veya takviyelere diyetlerinde mutlaka yer vermesi gerekiyor.
4. Veganların protein kaynağı yok
Bazı vitaminler ve kalsiyum kadar, proteinin de yalnızca et ürünlerinden alınabileceğini düşünenler fazla sayıda olduğundan, vegan beslenme tarzı için bu madde de ayrı bir ön yargı sebebi olabiliyor. Ancak, bu konuda da bir yanılma yaşandığını gönül rahatlığıyla söyleyebiliriz. Soya ürünleri (tofu, tempeh, edameme), mercimek, nohut, fasulyenin her türü, beslenme mayası, tef ve buğday, kenevir tohumu, bezelye, kinoa gibi örnekleri çoğaltılabilecek pek çok bitkisel üründe de yeterince protein vardır. Veganlar ve diğer beslenme türüne sahip olan tüm insanlar için oldukça faydalı bu bitkiler, protein almak için sadece hayvan etine ihtiyacımız olmadığını kanıtlıyor.
5. Veganlar et ve süt ürünlerini özler
Bilinçli tüketimin neredeyse yeni başladığı bu çağda, vegan ve vejeteryan beslenmenin bir çok insan için doğuştan gelmeyen bir alışkanlık olduğunu söyleyebiliriz. Beslenme tarzını, hayvanları incitmeden düzenlemek isteyen insanlar; genelde bu kararı vermeden önce aslında et ve süt ürünleri tüketiyorlardı. Kültürlerinin bir parçası olan yüzlerce lezzetli yemek, bir zamanlar önlerine geldiğinde içinde et ve süt ürünleri bulunuyordu. Buradan gelen alışkanlıklar, vegan beslenen insanları ‘alternatif besinler’ aramaya itebiliyor. Örneğin: Vegan hamburger köftesi, vegan schnitzel, vegan peynir, vegan tereyağı, vs. gibi. Veganların hepsi bu ürünleri tüketmiyor veya ihtiyaç duymuyor. Ancak olay, çocukken kahvaltıda mutlulukla yediği tostu veya bir zamanlar bayılarak yediği pizzayı özleyen bir veganın bundan mahrum kalmak zorunda olmamasıyla ilgili. Bilinçli tüketim kadar, veganların hayatını kolaylaştıran bilinçli üreticiler de insanların bu tarz duygusal açlıklarını, isteklerini tamamen bitkisel yollardan karşılayabiliyorlar. Burada, yanlış bilinen nokta ise şudur: Veganlar, vegan olduklarına pişman oldukları için değil; geçmişten gelen alışkanlıkların yarattığı bazı duygusal beklentileri bastırabilmek için bu alternatif ürünlerden faydalanıyorlar.
6. Vegan beslenenler güçsüz ve zayıftır
Beslenme tarzı ayırt etmeksizin, insanların yapıları birbirinden farklıdır. Vegan beslenen insanlar içerisinde de güçlü ve güçsüz olanlar mutlaka mevcuttur. Bu, hem bilinçli beslenmeye hem de kişinin fiziksel yapısına bağlıdır. Sürekli patates kızartması yiyen ve abur cubur tüketen vegan bir bireyle; tüm protein, vitamin, kalsiyum, yağ ve karbonhidrat tarzı değerleri önemseyerek dengeli beslenen vegan bir bireyin aynı olamayacağını az çok tahmin edebilirsiniz. Aslında bu, normal beslenme düzeninde ilerleyen her birey için de geçerli bir durum. Besin değerlerine dikkat ederek, fiziksel aktiviteye önem vererek yaşayan her birey aslında çoğu zaman daha sağlıklı ve güçlüdür. Vegan olmak hakkında doğru bilinen yanlışlar içerisinde, yaygın olarak yanlış bilinen bu maddeye doğru bir pencereden bakılarak ele alınması ve ön yargıyla yaklaşılmaması gerekir.
7. Veganlar sürekli aç kalır
Bu madde; araştırmadan, bilinçsizce vegan olmaya karar verip, sonrasında kendisini aç bırakan kişiler için doğru sayılabilir. Ancak, bilinçli olarak vegan olmaya karar veren her birey, karnını doyurmayı ve yediklerinden fazlasıyla zevk almayı çok iyi bilir. Bu noktada, bilinçsizlikle bilgisizlik birbirinden ayrılmalıdır. Çünkü bilinçsiz bir vegan, farkındalığa sahip olmayan bir kişiyken; bilgisiz bir vegan, farkındalığı ve hevesi olmasına rağmen henüz nasıl besleneceği konusunda çok fazla bir bilgiye sahip olmayan kişidir. Bilinçsizliği aşmak oldukça zorken, bilgisizliği aşmak kolaydır. İçinde bu isteği barındıran bir birey, bilgisiz olsa da araştırarak kısa zamanda pek çok tarif öğrenebilir veya vegan beslenebileceği restoran ve kafelerin listesini çıkarabilir. Ancak, bilinçsiz bir kişi, yalnızca önceden beri tükettiği az sayıda bitkisel ürünü tüketerek yaşamını devam ettirmeye çalıştığı için aç kalır. Bundan dolayı, bilinçli bir veganın aslında hiç aç kalmayacağını, hatta çoğu zaman et ve süt ürünlerine kıyasla kalorisi daha düşük besinler tükettiği için, normal beslenen bir kişiden çok daha fazla yiyebileceğini söyleyebiliriz.
8. Veganlar herkesten daha üstün olduğunu düşünür
Kişiden kişiye değişebilen bu maddenin ortaya çıkışı, yanlış algı yaratan bir durumdan kaynaklıdır. Bu durum, veganların kendileriyle çok fazla gurur duymasıyla ilgilidir. Bir nevi veganlığın derin felsefesinden kaynaklı olduğunu da söyleyebiliriz. Fabrikalarda, çoğu zaman yalnızca ağız tadı için eziyet edilen hayvanların acılarına saygı duymak ve çoğu zaman protesto ederek bu şartlar altında üretilen ürünleri kullanmamak onlar için en birinci sebeptir. Bu tüketimden uzak durmayı başarabildikleri için, hayvanların eziyetine ortak olmadan karınlarını doyurup birçok besin değerini bitkisel olarak kendilerine sağlayabildikleri için mutluluk duyarlar. Hayvanlara hiçbir şey için ihtiyacımız olmadığını anlatmak, paylaşmak isterler ve kendileriyle gurur duyduklarını dile getirirler. Bu durum, çoğu zaman yanlış anlaşılmalarına sebep olabilir. Kendilerinin üstün olduğunu düşündükleri için değil, böyle bir yaşam tarzının tüm dünya için daha iyi bir felsefe olduğuna inandıkları için savunurlar.
9. Vegan olursanız arkadaşlarınızı kaybedersiniz
Madde 8’de belirttiğimiz gibi, vegan olduktan sonra kendileriyle gurur duyan ve bunu sık sık dillendiren kişiler, özellikle arkadaşlarını yargılamaya başladığında arkadaşlıklarda sarsılmalar yaşanabiliyor. Ancak, bazen de herhangi bir ısrarı veya dillendirmesi olmadığı halde, birlikte yiyip içtikleri artık aynı olmadığı için arkadaşları tarafından dışlanan veganlar olabiliyor. Burada olay, tamamen tarafların birbirine yaklaşımıyla ilgili diyebiliriz. Eğer vegan olmaya karar veren kişi, fikirlerini baskılamaya çalışmadan kendi felsefesini dile getirirse ve buna karşıdaki kişiler de saygı duyar, yargılamadan ona uygun seçeneklerin de yer aldığı mekanları tercih etmeye gayret ederlerse, arkadaşlıkta bir zedelenme olmayacağını düşünüyoruz. Her ilişkide olduğu gibi, bu noktada en önemli olan şey: Karşılıklı saygı.
10. Vegan beslenmek pahalıdır
Veganlar bilinçsizce tercih yaparak kendilerini eski alışkanlıklarından ayıramayıp, fast food ve işlenmiş gıdalar tüketmeye başlayabiliyorlar. Marketlerde satılan işlenmiş bu gıdalar çoğu zaman evde yapılabilen vegan tariflere göre pahalı olabiliyor. ‘Vegan olursam mecburen bunları tüketirdim, başka ne yiyeceğim ki?’ diye düşünen bir kişinin, bu beslenme tarzının pahalı olduğuna karar verip vazgeçmesi muhtemeldir. Oysa, bilinçli davranarak ‘Vegan olmaya karar verirsem ağız tadıma uygun ne yemekler yapabilirim? Hangi malzemeleri temin etmem gerekir?’ diyerek hesapladığınızda, yalnızca bir öğünün bile diğer beslenme tarzlarındaki öğünlere göre çok daha ucuza geldiğini görebilirsiniz. Birkaç haftalık bilinçli bir deneme de, size normal beslenme ile vegan beslenme arasındaki fiyat farkını gösterecektir.
