İçinde bulunduğumuz coğrafyayı ve yemek kültürünü düşündüğümüzde etle beslenmek her zaman sofralarımızın olmazsa olmazıdır. Bir şehrimizi bile anarken hemen yemeklerini söylemeye başlarız. Adana kebabı, İnegöl köftesi, Kayseri mantısı, bumbarı, içli köftesi gibi saymakla bitmez bu liste. O sofradan et yemeden kalktığımızda çoğu zaman aç hissederiz.
Et girmeyen bir ev başkaları tarafından da fakir olarak görülür. Bu evlere de Kurban Bayramı’nda et verilir ki herkes et yiyebilsin. Bir şey kutlayacağımız zaman, asker uğurlarken bile bir şeyler kesip dağıtırız. Ayrıca pikniğe çıkıp orada mangal yapmadan da iyi bir hayat yaşıyorum diyemeyiz. Çocukken bile et yemeden büyüyemezsin uyarılarıyla geçer ömrümüz. Böyle düşünülen bir kültürde et yemeyen kesimden olmak büyük bir cesaret ve sabır işidir.
Vegan Nedir?
Yıllarımız adını söylemekte zorlandığımız vejetaryenliğin, et yememek olduğunu öğrenmekle geçti. Vegan olmak ise vejetaryenliğe göre çok daha katı kurallara sahip bir yaşam tarzını gerektiriyor. Sadece et yemeyi bırakmanız gerekmiyor. Bunun yanında hayvansal her türlü gıdadan uzak durmalısınız. Buradan da anlayabileceğiniz gibi süt içmek, peynir, bal ve yumurta yemek de vegan yaşam tarzına uygun bir hayat yaşayan kişiler için yasaktır. Kısacası içerisinde en ufak bir hayvansal gıda olan bu ürünlerden uzak durmaktadırlar. Bir başka açıdan bakınca da emperyalist ekonominin bize sattığı her şeyden uzak durup doğanın kendilerine sunduğu ürünlerle beslenmektedirler.
Veganizmin Faydaları Nelerdir?
Veganizm, hayvansal veya hayvansal kökenli ürünlerin kullanılmasını önlemektir. Veganlar sağlıkla ilgili endişeler, etik değerler veya dini inançlar da dahil olmak üzere çeşitli nedenlerle yalnızca bitkisel ürünlerden faydalanmayı tercih etmektedirler. Bu da aslında yediğimiz ve içtiğimiz birçok gıdadan dolayı vücudumuzda görülen hastalıklardan uzak durmalarını sağlıyor.
- Obeziteyi Kontrol Ediyor: Çeşitli diyet grupları üzerinde yapılan karşılaştırmalı bir çalışma , et yiyenlere, balık yiyenlere ve vejetaryenlere kıyasla veganların en düşük vücut kitle indeksine sahip olduğunu ve obeziteye daha az eğilimli olduklarını kanıtladı. Bir vegan yaşam tarzı tahıl, meyve , sebze , fındık ve diğer bitkisel ürünler tüketilmesini gerektirir. Tüm bu seçenekler, iyi yağ kaynağı olan fıstıklar dışında çok düşük miktarda yağa sahiptir ancak aşırı yendiği takdirde kilo alınmasına neden olabilir.
- Bronşiyal Astımı Tedavi Ediyor: Bronşiyal astım tedavisinde bir vegan diyetinin etkisini araştırmak için yapılan çalışmalar umut verici sonuçlar vermiştir. Araştırmaya göre, vegan diyeti astım ilaçlarına olan ihtiyacı ortadan kaldırmayı veya azaltmayı bile başardı.
- Kanseri Önlüyor: Araştırmalar, vegan diyetinin kolon, akciğer, yemek borusu, göğüs, kolorektal ve prostat kanseri gibi çeşitli kanser türlerini önlemeye yardımcı olduğunu göstermiştir. Sarımsak gibi sebzeler kolorektal kansere karşı bir savunma mekanizması sağlar. Likopen bakımından zengin baklagiller ve domatesler , prostat kanserine karşı korunmak için iyidir. Beta-karoten açısından zengin gıdalar da akciğer kanseri riskini azaltmada yardımcı olur. American Society for Nutrition’a göre ilk yıllarımızda aşırı miktarda süt ürününün tüketilmesi yaşamın ilerleyen dönemlerinde kolorektal ve prostat kanseri riskini artırır. Çocukluk ve gençlik yıllarında daha fazla soya ürününün eklenmesi, kadınların yetişkinlikte meme kanserine karşı savunmalarına yardımcı olur.
- Kardiyovasküler (Kalp-Damar hastalıkları) Sağlığı Geliştirir: Meyve ve sebzelerde fitokimyasal, antioksidan ve fiberin zenginliği, vejetaryen diyetin önemli bir bölümünü kapsar, inme ve iskemik kalp rahatsızlığı vakalarında azalmaya yardımcı olur. Buna ek olarak, fıstık, tam tahıl ve soya ürünlerinin eklenmesi, bir vegan diyetinin kardiyovasküler hastalıklara karşı koruyucu etkisi katmaktadır.
- Yaşlanmayı Geciktirir: Az yağlı bir vegan diyeti insan yaşlanmasını geciktirmeye yardımcı olabilir. İnsülin benzeri büyüme faktörü olarak da bilinen IGF-1’in aktivitesi , yaşlanma sürecinin düzenlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Bir vegan diyeti, egzersiz, yüksek lif alımı ve düşük yağ alımı gibi diğer sağlık önlemleri ile birlikte IGF-1 etkinliğini azaltmaya ve yaşla ilişkili rahatsızlık riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
- Hipertansiyonu Düşürür: Çalışmalar, bir vegan diyetinin uygulanmasının, kolesterol ve kan basıncı düzeyleri üzerinde olumlu etkileri olduğunu göstermiştir. Bir vegan diyetine başlayan insanlar, bu gibi rahatsızlıklar için düzenli olarak kullandıkları ilaçları zamanla azaltıp hatta tamamen bırakabilirler.
- Diyabeti Kontrol Altında Tutar: Bitki esaslı diyetlerin eklenmesi insüline bağımlı olan hastalar için gerekli olan insülin ihtiyacını azaltmaya bile yardımcı olabilir. Bu bağlamda yapılan araştırmalara göre, vegan diyetinin, diyabetik hastalar için Amerikan Diyabet Birliği tarafından öngörülen diyabetik diyetten daha faydalı olduğunu kanıtlanmıştır.
- Sağlıklı Kemikleri Korur: Potasyum , magnezyum ve K vitamini gibi temel besinler kemik sağlığına önemli katkıda bulunurlar. Bu besinlerin tümü, vegan beslenmesinde de bulunur. Bir vegan diyeti, aynı zamanda kemik sağlığı için önemli bir faktör olan asit-baz oranının korunmasına yardımcı olur. Asidik bir diyet, idrar yaparken kalsiyum kaybını teşvik eder. Meyve ve sebzelerde yüksek konsantrasyonda potasyum ve magnezyum, diyet için alkalinite sağlar; bu da kemik rezorpsiyonunu (doku kaybı) azaltır.
- Parkinsonu Tedavi Eder: Bir vegan diyetinin Parkinson hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıklar üzerindeki etkinliğini değerlendiren araştırma çalışmaları umut verici sonuçlar ortaya koymuştur. Bir vegan diyetinin Parkinson hastalığına karşı koruyucu bir etki sağladığı düşünülmektedir ve ayrıca vasküler sağlığı desteklemede de faydalıdır.
- Homosistein Seviyelerini Düşürür: Homosistein, damar tıkanıklığının en önemli nedenlerinden birisidir. Bilimsel araştırmalar, egzersiz ve alkol, tütün ve kafeinin yasaklanması gibi diğer sağlık parametreleri ile birlikte bir vegan diyetinin tüketilmesinin kandaki homosistein düzeylerini düşürmede yardımcı olduğu gerçeğini desteklemektedir.
- Genel Sağlık Düzeyini Artırır: Veganizme uygun gıdalar, bir kişinin sağlıklı ve rahat hissetmesine izin vermeyen vücut rahatsızlıklarını kontrol etmeye yardım eder. Tofu gibi vegan gıdaların dahil edilmesi, vücudun stres yönetimi yeteneğini arttırır. Tüm bu faydalar genel sağlığı iyileştirir ve bu tür bozukluklar için ilaç ihtiyacını azaltır.
Hamilelikte Vegan Olmak
Vejetaryen veya vegan olan hamile kadınlar, çocuğun sağlıklı büyümesi için çok dikkatli olmak zorundadırlar. Hamilelerde ve emziren annelerde B12 vitamini eksikliği , bebeğin beyninin normal büyümesine engel olabileceğinden çocukları için zararlı olabilir. B12 vitamini eksikliği olan vegan anneleri tarafından emzirilen bebeklerde, bozulmuş nörolojik hasar görülebilir. Küçük çocuklarda vitamin B12 eksikliği raşitizm ve anemi ile sonuçlanabilir.
