İsimlerini son yıllarda sık duyduğumuz kavramlar veganlık ve vejetaryenlik. Peki birbirlerinden farkı var mı, faydaları, zararları neler ve sağlıklı beslenme kavramının neresindeler?
Vegan ve vejetaryen arasındaki fark ‘nicelik’ olarak çok fazla değil ama hayatı etkilemesi açısından oldukça belirgin. Her şeyden önce vejetaryenlik bir beslenme biçimi, veganlık ise yaşam biçimi. Son yıllarda çok sık karşımıza çıkan, giderek artan popüler bir seçim halini alan bu yaşam ve beslenme biçimleri çok küçük farklılıklarla birbirlerinden ayrılıyor. Beslenme ve Diyet Uzmanı Neşe Ceylan o ince çizgiyi ntv.com.tr’ye anlattı: “O ince çizgi, veganlığın belirli bir beslenme düzeninden ziyade bir yaşam tarzı seçimi ve bir felsefe oluşudur. Bir insan, hayvan haklarını, çevresel faktörleri ya da daha sağlıklı bir yaşamı içeren etik nedenlerden ötürü vegan olabilir ve veganlar bu yüzden hayvansal kaynaklı hiçbir şey tüketmezler.
Vejetaryenler veganların daha yumuşak versiyonudur.
Daha sağlıklı bir beslenme biçimine sahip olmak için vejetaryen oldukları gibi, hayvan haklarını düşünerek et grubunu yemeye karşı olan bireyler ve lezzetini sevmediği için et yemeyen bireyler de vejetaryen olabilir.”
VEJETARYENLER ÜÇ GRUBA AYRILIYOR
Veganlar süt ve süt ürünleri, kırmızı et, tavuk, hindi eti, balık ve deniz hayvanları hatta bal bile tüketmiyor. Hayvanlar üzerinde deney yapılarak üretilen makyaj ürünleri ve ilaçları bile kullanmıyorlar. Deri veya kürklü kıyafetleri giyenlere tepki gösteriyorlar. Vejetaryenler ise kendi aralarında da üç gruba ayrılıyor. Lakto-vejetaryenler (yumurta tüketmiyor, hayvansal gıda olarak yalnızca süt ve süt ürünleri tüketiyor), ovo-vejetaryenler (hayvansal gıda olarak yalnızca yumurtayı tüketiyor, et ve süt ürünlerini tüketmiyor), lakto-ovo vejetaryenler (öldürülmüş hayvan ürünü yemeyip, hayvan canlı iken ürettiği süt ve yumurtayı tüketiyor).
Çalışmalar, hayvansal gıda tüketilmemesinin, besin ögesi eksikliklerine yol açtığını gösteriyor.
VEGAN VE VEJETARYEN BESLENMEK ZARARLI MI?
Günümüzde birçok kişi vejetaryen ve vegan beslenme ile ilgili olsa da henüz tam olarak içeriğinden ve sağlığa ne kadar faydalı, ne kadar zararlı olduğundan bihaber.
Vejetaryen ve vegan beslenmenin sağlığa bazı yararları olsa da zararları oldukça fazladır.
Yeterli alınamadığı için risk yaratan besin öğeleri arasında Omega-3 yağ asidi, B12 vitamini, demir, kalsiyum ve D vitamini bulunuyor.
OMEGA-3’TEN B12’YE, D VİTAMİNİNDEN DEMİRE
Örneğin Amerikan Kalp Birliği haftada en az 2 kez balık tüketimini öneriyor. Vejetaryen ve vegan beslenenler Omega-3 ihtiyacını balık tüketmedikleri için doğal yollardan karşılayamıyor. B12 vitamini de özellikle kırmızı et, balık, tavuk ile süt ve süt ürünlerinde bulunuyor. Eksikliğinde anemiden yorgunluğa, iştahsızlıktan hafıza kaybına hatta depresyona dek birçok problem ortaya çıkarabiliyor. Demir eksikliği kişide kansızlıktan bağışıklık sisteminin zayıflamasına, konsantrasyon bozukluğundan sinirliliğe çok sayıda soruna yol açarken, kalsiyum yoksunluğu kemiklerin ve dişlerin yapısını çok yakından etkiliyor.
ARAŞTIRMALAR D VİTAMİNİNİN ÖNEMİNİ KANITLIYOR
BESİN TAKVİYELERİ DOĞALIN YERİNİ TUTMUYOR
Ceylan, vejetaryen beslenmenin vegan beslenmeye göre sağlık açısından faydalarının biraz daha fazla olduğunu belirtiyor. Vejetaryenler, doymuş yağ ve kolesterolden fakir, fazla miktarda kompleks karbonhidratlardan ve posadan zengin, tahıllardan, meyve ve sebze gibi gıdalardan daha fazla beslendikleri için birçok hastalık riskini azaltabiliyor. Demir, kalsiyum, B12 ve D vitamini gibi besin ögesi eksikliklerini besin takviyeleri ile karşılayıp sağlıklı ve dengeli beslenme düzeni oluşturarak bu eksiklikleri azaltabiliyorlar. Ancak Diyetisyen Ceylan, çok önemli bir noktanın altını çiziyor ve “Dünyada besin takviyelerinin doğal besinler yerine geçip geçmediği ve doğal gıdaların vücuda sağladığı biyoyararlılığı bir besin takviyesinin aynı ölçüde sağlayıp sağlamadığı hala tartışma konusudur” uyarısında bulunuyor.
